عفونت ادراری در کودکان و نوزادان؛ علائم، نحوه تشخیص و راه‌کارهایی برای پیشگیری از آن

تا دیر نشده علائمتو بگو، پزشکتو بگم:

تا دیر نشده علائمت رو به متخصص گوش، حلق و بینی بگو و مشاورۀ آنلاین بگیر

دریافت مشاوره

حلق و دهان، دروازۀ بدن هستن. وجود مشکل در اونها برای بقیۀ اندام‌ها هم مشکل ایجاد می‌کنه. تا دیر نشده علائمت رو به متخصص گوش، حلق و بینی بگو و مشاورۀ آنلاین بگیر​

دریافتِ مشاوره

علت‌های مشاهدۀ خون در مدفوع می‌تواند هموروئید، بواسیر، کولیت روده و… باشه. برای تشخیص و درمان درست و به موقع، تا دیر نشده علائمت رو به متخصص گوارش بگو و مشاورۀ آنلاین بگیر​

دریافت مشاوره

اختلال خواب اگه جدی گرفته نشه، سلامت جسم و روان رو درگیر می‌کنه. تا دیر نشده علائمت رو به متخصص اعصاب و روان بگو و مشاورۀ آنلاین بگیر​

دریافت مشاوره

دردهای اسکلتی یکی از شایع‌ترین علائم ایرانی‌هاست، تا دیر نشده علائمت رو به متخصص طب فیزیکی و توانبخشی بگو و مشاورۀ آنلاین بگیر​

دریافت مشاوره

سردرد علت‌های مختلفی داره؛ از اضافه وزن گرفته تا اختلال در هورمون‌ها. برای تشخیص درست علت سردردت تا دیر نشده علائمت رو به متخصص مغز و اعصاب بگو و مشاورۀ آنلاین بگیر​

دریافت مشاوره

سرطان معده سومین سرطان شایع ایران است. همین حالا علائمت رو به متخصص گوارش بگو و مشاورۀ آنلاین بگیر

دریافتِ مشاوره

تا دیر نشده علائمت رو به متخصص گوش، حلق و بینی بگو و مشاورۀ آنلاین بگیر

دریافت مُشاوره

تا دیر نشده علائمت رو به متخصص ریه بگو و مشاورۀ آنلاین بگیر

دریافت مشاوره

تا دیر نشده علائمت رو به کارشناس روانشناس بگو و مشاورۀ آنلاین بگیر

دریافت مشاوره

عفونت ادراری در کودکان یک زنگ خطر جدی محسوب می‌شود. این بیماری در بین نوزادان بسیار شایع است و با اثر گذاشتن بر بخش مهمی از دستگاه ادراری می‌تواند به سیستم دفع ادرار کودک آسیب وارد کند.

بروز عفونت ادراری کودکان و نوزادان به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود که پس از تشخیص آن باید به سرعت در جهت درمان اقدام کرد. زیرا در غیر این صورت امکان آسیب جدی به کلیه‌ها وجود دارد و می‌تواند در بزرگسالی موجب نارسایی کلیه یا بروز فشارخون بالا در کودکان شود. 

اهمیت این موضوع ما را بر آن داشت تا در این مقاله به بررسی علل، نشانه‌ها، نحوه تشخیص و درمان بیماری عفونت ادراری در نوزادان و کودکان بپردازیم. با کمک مجله درمانکده از این مشکل جلوگیری کنید.

بیشتر بدانید: خون بند ناف نوزاد چه اهمیتی دارد؟ مزایا و معایب استفاده از خون بند ناف

عفونت ادراری چیست؟

این بیماری نوعی عفونت باکتریایی است که میکروب یا باکتری از طریق مجرای ادرار وارد دستگاه ادراری شده و موجب آسیب خواهد شد. عفونت ادراری در کودکان بسیار شایع است و امکان بروز آن در هر سنی وجود دارد. اما در بین نوزادان زیر 12 ماه بیشتر دیده می‌شود و امکان ابتلای پسران نسبت به دختران، خصوصا پسرانی که ختنه نشده باشند بالاتر است. 

معمولا تشخیص این بیماری در کودکان خردسال کمی دشوار است. زیرا آن‌ها به دقت در مورد علائمی که وجود دارد حرف نمی‌زنند. به همین دلیل توصیه می‌شود والدین با زیر نظر گرفتن فرزند خود پس از تشخیص بیماری سریعا برای درمان اقدام کنند تا در بلند مدت موجب آسیب‌های جدی به کلیه نشود. 

بیشتر بدانید: رفتار با کودکان اوتیسم باید چگونه باشد؟

انواع عفونت ادراری در کودکان و نوزادان را به طور کلی می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:

1. عفونت ادراری سیستیت: این عفونت در دستگاه ادراری تحتانی یعنی همان لوله‌ای که ادرار را از مثانه به خارج بدن می‌فرستد، ایجاد می‌شود.
2. عفونت ادراری پیلونفریت: این عفونت در دستگاه ادراری فوقانی محل اتصال کلیه به مثانه ایجاد می‌شود و به کلیه یا مجاری ادراری آسیب وارد می‌کند.

علت عفونت ادرار در کودکان

علت اصلی بروز عفونت‌های مختلف در ادرار کودکان ورود باکتری به دستگاه ادراری و تکثیر آن است. این باکتری‌ها در اغلب موارد از روده و به کمک مدفوع وارد دستگاه ادراری کودکان یا نوزادان می‌شوند که در این صورت دستگاه ادراری آلوده خواهد شد. 

از طرف دیگر کودکانی که با معضل یبوست دست‌وپنجه نرم می‌کنند در معرض خطر ابتلا به عفونت ادراری هستند. اما علت عفونت‌های ادراری در نوزادان و کودکان تنها در همین دو عامل  خلاصه نمی‌شود. رفلاکس ادرار می‌تواند عامل دیگری در بروز این عارضه به‌شمار بیاید. 

زمانی که دریچه مثانه دچار مشکل باشد و ادرار در مسیر درست خود حرکت نکند، از مثانه وارد کلیه‌ها می‌شود. در این صورت امکان بروز عفونت در مجرای ادرار، کلیه و مثانه بسیار بالا خواهد بود.

بیشتر بدانید: کرن ایکتروس چیست؟

نشانه‌ها و علائم عفونت ادراری در کودکان

کودکان متناسب با ظرفیت بدن خود ممکن است علائم و نشانه‌های متفاوتی را در هنگام بروز این عارضه تجربه کنند. جالب است بدانید برخی از کودکان هیچ یک از این علائم را به‌طور جدی ندارند اما همچون قبل سرحال نیستند.  

به طور کلی علائم عفونت ادراری در نوزادان عبارتند از:

• ادرار قوی و بدبو
• درد شکم
• احساس پر بودن شکم
• تب
• کاهش یا متوقف ماندن وزن
• تحریک‌پذیری
• اسهال و استفراغ
• زردی

بیشتر بدانید: بیماری اوریون در کودکان و بزرگسالان؛ نکاتی که حتما باید بدانید

عوارض عفونت ادراری در کودکان بزرگسال با نشانه‌های زیر بروز پیدا می‌کند:

• احساس نیاز به دفع فوری و مکرر ادرار
• تخلیه بسیار کم از حجم ادرار با وجود احساس نیاز شدید به این کار
• دفع مقداری از ادرار قبل از رفتن به دستشویی (بی اختیاری یا خیسی)
• درد، سوزش و دشواری هنگام ادرار 
• احساس درد در بالای استخوان دستگاه تناسلی
• وجود خون در ادرار
• ادرار بدبو
• حالت تهوع و استفراغ
• تب و لرز
• احساس درد در پشت، پهلو و زیر دنده‌ها

درصورت داشتن چنین علائمی از طریق مشاوره با دکتر عفونی مشورت کنید.

تشخیص عفونت ادرار در نوزادان و کودکان

پس از این‌که به وجود عفونت در ادرار فرزند خردسال یا نوزاد خود مشکوک شدید برای تشخیص نهایی آن باید نزد دکتر عفونی بروید. پرستار با گرفتن آزمایش ادرار مراحل تشخیص را آغاز میکند. او ابتدا یک نوار کاغذی مخصوص را در ادرار فرو می‌برد که در صورت تغییر رنگ خبر از وجود عفونت در ادرار کودک یا نوزاد شما می‌دهد. 

سپس پزشک نمونه ادرار را به آزمایشگاه می‌فرستد تا بتواند بررسی کند کدام باکتری موجب بروز این عارضه شده است. در این صورت می‌تواند بهترین آنتی بیوتیک برای عفونت ادراری کودکان را تجویز کند. در صورت حاد بودن مشکل فرزندتان، پزشک برای تشخیص درست‌تر به نتایج سونو کلیه و مثانه نیاز خواهد داشت.

بیشتر بدانید: اختلال دو قطبی در کودکان و هرآنچه که والدین در این ‌باره باید بدانند

برای تشخیص عفونت ادرار کودکان و نوزادان چه آزمایشاتی لازم است؟

همان‌طور که می‌دانید آزمایش عفونت ادرار در کودکان و نوزادان می‌تواند منشا اصلی آن را مشخص کند. برای انجام این کار به نمونه ادرار کودک و فضای آزمایشگاه نیاز است تا بتوان منشا (باکتریایی، قارچی، ویروسی و انگلی) آن را بررسی کرد. 

این کار کمک می‌کند تا بهترین درمان برای عارضه به وجود آمده انتخاب شود. در زیر شما را با آزمایشات رایج برای تشخیص عفونت ادراری آشنا می‌کنیم:

• آزمایش آنالیز ادرار (U/A): در این آزمایش رنگ و شفافیت ادرار بر اثر پارامترهایی همچون PH، قند، نیتریت و پروتئین مورد بررسی قرار می‌گیرد. مثبت بودن نیتریت نشان دهنده عفونت در ادرار است.
• آزمایش کشت ادرار (U/C): در صورتی که عفونت‌های ادراری در کودکان ناشی از باکتری باشد درخواست این آزمایش داده می‌شود. مراحل بررسی این آزمایش در آزمایشگاه حدودا 3 روز زمان می‌برد.
• آزمایش ادرار 24 ساعته: یکی از عوارض عفونت ادراری در کودکان آسیب به کلیه‌هاست. در این موارد کلیه پروتئین دفع می‌کند. در آزمایش 24 ساعته ادرار می‌توان میزان پروتئین دفع شدن توسط کلیه و شدت آسیب وارده را بررسی کرد.

بیشتر بدانید: کم‌کاری تیروئید در کودکان و هرآنچه که باید بدانید

بیشتر بدانید: تب در کودکان؛ علت‌ها و راه‌های درمان تب کودک

درمان عفونت ادراری در کودکان و نوزادان

آنتی بیوتیک‌ها درمان اصلی عفونت‌های ادرار در کودکان محسوب می‌شوند که به صورت شربت، قرص یا آمپول مورد استفاده قرار می‌گیرند. معمولا نوزادان و کودکان پس از مصرف دوره‌ای (3 تا 7 روز) آنتی بیوتیک در خانه بهبود پیدا می‌کنند. با این حال باید گفت مدت زمان بهبودی فرزند شما به شدت بیماری و این‌که چقدر حالش خوب است یا خیر بستگی دارد. 

در این مدت می‌توانید کودک خود را به نوشیدن مایعات تشویق کنید و در صورتی که مشاهده کردید بسیار بی‌قرار است برای تسکین درد به او پاراستامول بدهید. 

معمولا برای درمان عفونت ادراری در نوزادان که مشکل حادی دارند از آنتی بیوتیک داخل وریدی استفاده می‌کنند که در این صورت فرزند نوپای شما باید حتما در بیمارستان بستری شود. نیتروفورانتوئین بهترین آنتی بیوتیک برای عفونت ادراری کودکان است که به صورت خوراکی تجویز می‌شود. اما یادتان باشد قبل از مصرف این دارو حتما با دکتر اطفال فرزندتان مشورت کنید. 

دیگر آنتی بیوتیک‌های رایج برای درمان این عارضه عبارتند از:

• آموکسی سیلین
• سفیکسیم
• سفپروزیل
• سفالکسین
• سولفامتوکسازول

بیشتر بدانید: تب روماتیسمی چیست؟ چگونه درمان می‌شود؟

برای عفونت ادراری در کودکان چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر احساس کردید کودکتان به‌طور کلی حالش خوب نیست یا دچار تب نسبتا شدید و غیرقابل توضیحی شده است حتما در اسرع وقت به اورژانس بیمارستان مراجعه کنید. همچنین در مواقعی که پس از مصرف آنتی‌بیوتیک در منزل به مدت 48 ساعت همچنان بهبودی حاصل نشد، حتما نزد پزشک بروید. 

به‌طور کلی علائمی که در صورت مشاهده آن‌ها نیاز است فورا به مراکز درمانی مراجعه کنید، شامل موارد زیر می‌شوند:

• شکم درد شدید
• تب بسیار بالا
• استفراغ مکرر
• لرز شدید
• احساس خواب آلودگی
• سن کمتر از 3 ماهگی
• کاهش اشتها شدید

بیشتر بدانید: آیا دیابت در کودکان قابل درمان است؟ + علائم دیابت کودکان

روش پیشگیری از عفونت ادرار در کودکان

پیشگیری از بیماری‌ها علاوه بر این‌که شما را از تحمل درد رها می‌کند، کم‌هزینه‌تر خواهد بود. خصوصا بیماری‌های مختص نوزادان و کودکان خردسال که به دلیل سن کم ممکن است ادامه‌دار شود. چندین راه‌کار وجود دارد که رعایت آن‌ها برای پیشگیری از عفونت ادرار در کودکان بسیار مهم خواهد بود. 

در زیر با این راه‌کارها آشنا می‌شوید:

• برای جلوگیری از ورود باکتری به روده و دستگاه ادراری بهداشت نوزادان و کودکان را رعایت کنید.
• هنگام پاک کردن کودکانی که پوشک دارند، این کار را از جلو به عقب انجام دهید. خصوصا برای دختران باید از سمت واژن تا پایین تمیز شود.
• مراقب باشید تا فرزند شما برای مدت طولانی درگیر یبوست نباشد. در صورت وجود این مشکل حتما از طریق مشاوره با دکتر اطفال یا یک داروساز مشورت کنید.
• فرزندتان را به نوشیدن مایعات تشویق کنید تا هیدراته شود.
• تعویض پوشک نوزادان و کودکان خردسال را در فاصله زمانی کوتاه فراموش نکنید.

سخن پایانی

عفونت ادراری در کودکان و نوزادان بسیار شایع است و در اغلب موارد به دلیل عدم رعایت بهداشت ایجاد می‌شود. اگر این عارضه به‌موقع تشخیص داده نشود و مورد درمان قرار نگیرد، احتمال آسیب جدی به کلیه وجود دارد. 

از همین رو ما در این مقاله اطلاعات مفیدی را در زمینه علائم، نشانه‌ها، نحوه درمان و راه‌کارهایی برای پیشگیری از عفونت ادرار در کودکان با شما به اشتراک گذاشتیم. شما هم می‌توانید نظرات و پیشنهادات خود را با درمانکده در میان بگذارید.

سوالات متداول

منبع: pregnancybirthbaby | my.clevelandclinic

 418 بازدید