یکی از مهمترین آرزویهای پدر و مادرها این است که فرزندانی تربیت کنند که مستقل باشند و در زندگی بتوانند به خودشان تکیه کنند. موضوع این مطلب در مجلهی دانزی هم همین است و در آن با ویژگیهای کودکان مستقل و راههای تربیت چنین فرزندانی آشنا میشویم.مستقل شدن در کودکان ویژگیها و شرایطی دارد، در ابتدا به تعریف کودک مستقل میپردازیم و سپس نکتههایی برای تربیت کودک مستقل میگوییم.
فهرست مطالب
- کودک مستقل کیست؟
- معرفی خصوصیات کودک مستقل
- معرفی ۳ توصیهی مهم برای تربیت فرزندان توانمند و مستقل
- سخن پایانی و سوالات متداول
کودک مستقل کیست؟
طبیعتا در اوایل کودکی، بچهها وابستگی زیادی به والدینشان دارند. بچهها در نوزادی برای غذا خوردن، تمیزی و جابهجا شدن کاملا به بزرگترها متکی هستند. با بزرگ شدن کودکان، آنها آهستهآهسته در این مسائل مستقل میشوند، ولی همچنان به محبت، مراقبت، راهنمایی و حمایت شما وابستهاند. در دوران نوجوانی، وابستگی در همه جوانب زندگی کمتر میشود و فرزندان برای دوران بزرگسالی آماده میشوند. اما گاهی ممکن است پدر و مادرها، با وجود نیت خوبشان، مانع درست طی شدن این مراحل بشوند.
برای آنکه بتوانیم تعریفی از «کودک مستقل» داشته باشیم، شاید بهتر باشد اول به طرف دیگر ماجرا یعنی «کودک وابسته» نگاهی بیندازیم. در کودکان وابسته، تصویر ذهنی آنها از خودشان به نظر دیگران بستگی دارد. این بچهها چشم امید به بقیه دارند که برایشان انگیزه فراهم کنند. شادی آنها هم وابسته به دیگران است؛ بهخاطر آنکه مالک واقعی زندگی خودشان نیستند و مسئولیت چندانی در برابر رفتار و افکار خود ندارند. آنها همچنین در تصمیمگیری دچار ضعف هستند؛ چراکه همیشه پدر و مادر بهجایشان تصمیم گرفتهاند. این ویژگیها با بعضی رفتارهای والدین، مانند تشویق و تمجیدهای بیجا، در این بچهها نهادینه شده است.
معرفی خصوصیات کودک مستقل
در کودکان مستقل میشود چنین خصوصیاتی را دید:
- میتوانند به خودشان انگیزه بدهند؛ بهخاطر آنکه به آنها اجازه دادهاند که موضوعات مورد علاقه خود را پیدا کنند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله کنترل هیجان در نوجوان را بخوانید.
- فرصت و راهنماییهای لازم را داشتهاند تا به انتخاب خودشان، سراغ کارها و فعالیتهای مختلف بروند.
- والدین آنها در جایزه و تشویقی دادن، متعادل عمل کردهاند.
- رابطه آنها با پدر و مادر بیشتر براساس همکاری و درک متقابل شکل گرفته تا کنترلگری یکطرفه. بهعبارتی والدین برای نظرات کودکان و خواستههای آنها اهمیت قائل بودهاند.
- تصمیمگیرندگان خوبی هستند؛ چون به آنها اجازه داده شده گزینههای مختلف را در نظر بگیرند و با حمایت و راهنمایی والدین، در مسائل مربوط به خودشان تصمیمگیری کنند.
معرفی ۳ توصیهی مهم برای تربیت فرزندان توانمند و مستقل
۱. تربیت فرزندان توانمند را از سنین پایین شروع کنید
اگر از زمان شروع مشارکت بچهها در کارهای خانه بپرسید، باید بگوییم هرچه زودتر بهتر! وقتی بچهها کوچک هستند، بهشدت میخواهند رفتار شما را تقلید کنند و بزرگ شوند بنابراین از این اشتیاق استفاده کنید و به آنها تکالیفی بدهید و فرصتی ایجاد کنید تا در خانه کمک کنند. در نظر داشته باشید که نتیجهی کار آنها ممکن است رضایتبخش نباشد ولی در مراحل اولیه لازم است والد صبوری باشید و اجازه ندهید حس کمالگرایی نابهجا موجب خراب شدن تجربههای اولیهی کودک در کشف محیط اطرافش شود. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله چالش های دوران نوجوانی را بخوانید.
در ادامه چند کار کوچک و بیخطری که میتوانید در حضور و نظارت خودتان به کودک بسپارید را به طور مختصر لیست کردهایم؛
- چیدن میز غذا
- جا به جا کردن ظروف کثیف بعد از صرف غذا
- تا کردن لباسهای تمیز
- تحویل گرفتن بستههای پستی
- آب دادن به گلدانها
- غذا دادن به حیوان خانگی
- جمع کردن اسباب بازیها و کتابها
- مرتب کردن کوسنهای روی مبل
- و…
اجازه بدهید که کودکان در سنین پایین کارهای جزئی در خانه انجام دهند و به آنها بیاموزید که کار در خانه بخشی از حضور در خانواده است و از آنها بخواهید با بالا رفتن سن، همچنان به کار و کمک خود ادامه دهند و کارهای مهمتری را به انتخاب خودشان بر عهده بگیرند.
۲. بچهها حساب و کتاب کردن هم باید یاد بگیرند
اجازه بدهید که قوهی تحلیل و استنتاج فرزندانتان هم همپای بقیه مهارتهای فیزیکیاشان رشد کند. درست است که بهعنوان والدین، ما تجربهی بسیار بیشتری داریم و میتوانیم مشکلات را به شیوهای مؤثرتر و بهتر از فرزندانمان حل کنیم، اما باید به آنها این امکان را بدهیم که خودشان فکر کنند و راهحل مشکلات را بیابند و به این روش است که آنها واقعا تلاش میکنند و یاد میگیرند.
با در نظر گرفتن سن و تواناییهای شناختی کودک، نظر او را دربارهی موضوعات مربوط به خانه جویا شوید. از او بپرسید به نظر تو در مهمانی خانوادگی پیشرو چه تعداد مهمان خواهیم داشت؟ این مقدار خوراکی که خریدهایم بعد از چند روز تمام خواهد شد؟ این پارچ آب برای آبیاری چه تعداد از گلدانهای خانه کافی است؟ چه هدیهای و چه زمانی قرار است برای تولد دوستش تهیه شود؟ برای آماده کردن منزل برای ورود پدربزرگ و مادربزرگ سالخورده چه کارهایی لازم است انجام شود؟
پرسیدن سؤالاتی از این دست به کودک این فرصت را میدهد که در جریان اتفاقات روزمرهی خانواده قرار بگیرد و بتواند با ذهنی آماده در کارهای خانه مشارکت داشته باشد و بینظمی، بیبرنامگی و هرج و مرج در تصمیمگیری به حداقل برسد. بگذارید بچهها تلاش کنند و حتی بگذارید گاهی اوقات شکست بخورند. به جای این که برای نجات آنها همه چیز را قدم به قدم برنامهریزی کنید، فرصت تلاش و مبارزه را برایشان فراهم کنید، زیرا این مبارزات معلمان واقعی هستند!
۳. با شادی و بازی و خنده فرزندانی توانمندتر داشته باشید
برای همراه کردن فرزندان در کارهای خانه مسیری را در پیش بگیرید که در حین انجام کارها به آنها خوش بگذرد. اگر بتوانید به فرزندان خود بیاموزید که انجام دادن کارها را یک بازی، یک داستان یا یک معمای ذهنی دیگر بینند تا کار کمتر شبیه «کار» شود، آنها یاد میگیرند که از کار کردن بسیار بیشتر لذت ببرند. وظایفی که به کودکان داده میشود باید برایشان سرگرمکننده هم باشد و از سر اجبار، وظایف را انجام ندهد. وظایف از سر اجبار، باعث نارضایتی کودک و در نهایت خشم و پرخاشگری او خواهد شد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله شکل گیری هویت نوجوانان را بخوانید.
وظایف محول شده باید به گونهای باشند که کودکان بتوانند در آنها خلاقیتهای خود را هم به نمایش بگذارند. یکی از راههای پرورش خلاقیت در کودکان همین مسئلهی مشارکت او در کارهای خانه است. مسؤولیتی را به او محول میسپارید و از او میخواهید خود راهکارهای انجام آن را بیان کند. این کار میتواند به تقویت هوش هیجانی کودک هم منجر شود.
بهعنوان مثال، وقتی بچهها مجبور باشند انبوهی از لگوها را بعد از بازی جمع کنند، میتوانیم به جای اینکه بگوییم «سریع برو همهی آن لگوها را جمع کن» راهی را انتخاب کنیم که هیجان بیشتری برای کار کردن داشته باشند. میتوانم بگوییم که «ما در یک کشتی دزدان دریایی هستیم و الان آب دارد به داخل کشتی نفوذ میکند! همه این لگوها آب هستند. آنها را بردارید و قبل از غرق شدن کشتیامان در سطلها بیاندازید.» در چنین موقعیتی خواهید دید که بلافاصله، فرزندان کوچکتان در حال کار برای جمع آوری «آب» هستند، سطلهای لگو را پر کرده و روی هم چیدهاند و البته مانند دزدان دریایی صحبت میکنند.
ممکن است که بچههای شما چنین سناریوهای تخیلی را دوست نداشته باشند؛ در این صورت روشی مناسب با روحیهی خودشان امتحان کنید. یک موزیک شاد پخش کنید و ببینید قبل از تمام شدن یک آهنگ چقدر سریعتر میتوانند کارها را انجام دهند. یک آب بازی مختصر قبل از شروع به شستن حیاط یا بالکن انجام دهید و شور و هیجان فرزندتان برای انجام کارها را مشاهده کنید. روش مسابقه دادن برای سریع تمام کردن کارها هم روشی است که برای کودکانی با حس برتریجویی بالا بهترین نتیجه را خواهد داشت. یک تغییر ذهنی کوچک تفاوت زیادی در اخلاق و تمایلشان به انجام کارها ایجاد خواهد به حدی که از نتیجهی آن شگفتزده خواهید شد.
سخن پایانی
شما در این مقاله خصوصیات کودک مستقل آشنا شدید. همچنین از توصیههای مهم برای تربیت فرزندان توانمند و مستقل آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
پرورش فرزندی قدرتمند از راه تشویق، سرزنش، تنبیه، پاداش، محبت، همدلی، ایجاد مسئولیت و استقلال در زمان مناسب و به میزان مناسب امکانپذیر است. در عین حال فراموش نکنید که کودکان به آنچه والدین هستند تبدیل میشوند نه به انچه والدین از کودک درخواست میکنند.
والدین منعطف معمولاً ذهنی باز و آرام دارند. آنها هرگز فریاد نمی زنند و همیشه راه حلی مسالمت آمیز پیدا می کنند. از این گذشته، کودکان به طور طبیعی لجباز هستند. والدین سختگیر سرکشی فرزندان خود را تشویق می کنند، که همواره اختلافات را تشدید می کند.
